Blog budowlany

Zmiany jakie zaszły w ostatnich kilkunastu latach w zakresie instalacji hydraulicznych można zdefiniować jako rewolucja. Zaledwie kilkanaście lat temu podstawowym materiałem do instalacji były rury ze stali. Rury stalowe dzielimy na ocynkowane i czarne. Rury ocynkowane stosowano do instalacji wodnych. Wymagały one pionierka to znaczy specjalnego imadła do trzymania rur, gwintownicy i specjalnych gwintowanych złączek, a materiałem uszczelniającym były tzw. "pakuły". Rury te mają dużą wytrzymałość mechaniczną przez co nie wymagały wielu punktów mocujących. Mają również dużą odporność na wysokie temperatury. Na tym jednak zalety stalowej instalacji się kończą. Przede wszystkim są ciężkie. Bardzo podatne na korozję. Dobrze przewodzą ciepło co powoduje, że ciepła woda w nich szybko stygnie. Rury łatwo "parują", osadza się na nich wilgoć. Są sprężyste więc dobrze przenoszą dźwięki. Mają też chropowatą powierzchnię wewnętrzną co ułatwia odkładanie osadów, kamienia i szybciej doprowadza do zmniejszenia wewnętrznego przekroju.

Rury czarne stosowano głównie do instalacji gazowych i centralnego ogrzewania. Można je łączyć przy pomocy tradycyjnych złączek gwintowanych lub spawanych, lub po prostu rury spawać ze sobą bezpośrednio. Można je też wyginać na gorąco. Obecnie w budownictwie indywidualnym rury stalowe zostały całkowicie wyparte przez rury z miedzi i z tworzyw. Przemawia za tym trwałość instalacji jak i koszty. Trwałość instalacji miedzianej w porównaniu ze stalową jest czterokrotnie większa. Ekonomicznie mimo, że miedź jest 40 % droższa to robocizna jest 30 % tańsza. Do tego dochodzi znaczne zaoszczędzenie na kształtkach, które się łatwo lutuje. Rury miedziane dzielimy na miękkie, półtwarde i twarde. Są one stosowane w zależności od potrzeb. Rury miękkie służą w miejscach, gdzie można je łatwo profilować na przykład w instalacji ogrzewania podłogowego. Rury półtwarde ułatwiają gięcie przy pomocy giętarek. Rury twarde łączy się już tylko przy pomocy złączek. Są najbardziej wytrzymałe mechanicznie i to głównie z nich wykonuje się instalacje zarówno wodną, CO jak i gazową. Jedynym wrogiem instalacji wodnej w miedzi jest tak zwana woda miękka, zawierająca duże ilości dwutlenku węgla. Wówczas to instalacja miedziana może korodować. Dotyczy to niektórych terenów górskich.

Najnowszą grupą rur służących w hydraulice są rury z tworzywa. Długa jest lista zalet instalacji z tworzywa. Przede wszystkim są najtańsze. Nie ma czegoś takiego jak korozja i osadzanie się kamienia kotłowego. Są obojętne chemicznie i przez to nie mają żadnego wpływu na smak i zapach wody. Nie przenoszą drgań, tłumią wibracje i szumy powstające w instalacji. Są lepszym izolatorem ciepła więc przepływająca w nich ciepła woda nie wychładza się tak jak w rurach metalowych. Dzięki temu nie "pocą się" i nie osadza się na nich wilgoć. Można je łatwo transportować, montować nawet laicy posiadający zgrzewarkę mogą to robić samodzielnie. Do wad rur plastikowych należy przenikanie przez ich ścianki tlenu, przy czym im wyższa temperatura tym więcej tlenu się przedostaje. Na instalację nie ma to wpływu, ale może niekorzystnie wpływać na stalowe grzejniki. Rury plastikowe wymagają większej ilości punktów mocujących. Mają większą skłonność do odkształcanie się w wyższych temperaturach i na dłuższych odcinkach rury plastikowe wymagają kompensacji. Inną wadą jest większa wielkość bruzd podtynkowych. Rury z tworzywa mają dużo grubsze ścianki od miedzianych.

Wrogowie instalacji z tworzywa tworzą mit jakoby łatwiej rozmnażały się w tych instalacjach bakterie z rodzaju Legionella. Zapominają jednak dodać, że warunkiem przenikania i rozmnażania tej bakterii w instalacji jest długotrwałe zatrzymanie w nich wody w temperaturze powyżej 37 stopni. Wg. tego mitu tylko instalacje z polibutylenu chronią przed tą bakterią, jednak zgodnie z ostatnim raportem holenderskiego instytutu badawczego KIWA Water Research nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy wszystkimi stosowanymi materiałami instalacyjnymi w formowaniu się biofilmu i namnażaniu bakterii Legionella. Rodzaje tworzyw, z których wykonuje się rury:

● PVC polichlorek winylu i CPVC chlorowany polichlorek winylu,
● PE polietylen (PE-LD miękki i PE-HD twardy),
● PE-X polietylen sieciowany,
● PP polipropylen,
● PB polibutylen,
● Rury warstwowe (łączone różne tworzywa i przekładki np. z foli aluminiowej).

Tworzywo z jakiego wykonane są rury cechują różne parametry potrzebne w zależności od zapotrzebowania. Rury PVC i CPVC można łączyć klejem. Rury z PE służą głównie do zimniej wody i są nie zniszczalne do -25 stopni. Rury z PE-X mają zastosowanie w przyłączach wody pitnej. Jej parametry wytrzymałości to od -10 do +95 stopni. Najczęściej produkuje się je jako rury warstwowe PE-X/AL/PE-X które zachowują pełne właściwości rur metalowych na przenikanie tlenu, przy zachowaniu zalet tworzywa. Mają one również własności anty drganiowe. Do połączeń tych rur stosuje się skręcane złączki zaciskowe lub złączki zaprasowywane (zakuwane).
W technice instalacji wodnych szerokie zastosowanie znalazł polipropylen PP, a konkretnie jedna z jego odmian, oznaczana skrótami PP-R lub PP typ 3, krócej PP-3. Produkuje się rury PP zwykłe i "stabilizowane cieplnie". Tych pierwszych używa się w instalacjach zimnej wody, a drugich - do instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody. To dlatego, że choć polipropylen wytrzymuje wysoką temperaturę (nawet powyżej +95°C), to jednocześnie charakteryzuje się dużym współczynnikiem liniowej wydłużalności cieplnej.
Są też rury PP z powłoką anty dyfuzyjną, która zapobiega przenikaniu do wnętrza tlenu. Mają one zastosowanie w instalacjach cieplnych. Rury polipropylenowe są bardzo odporne na działania niskich temperatur (od -40°C) i układa się najczęściej na tynkowo. Mogą być odkryte, schowane w kanałach instalacyjnych lub za ekranami osłonowymi. Jeśli są prowadzone w bruzdach, bruzdy nie mogą być wypełnione zaprawą, ponieważ uniemożliwiłoby to swobodne ruchy rur pod wpływem zmian temperatury.
Najmłodszym spośród tworzyw "instalacyjnych" jest polibutylen. Jest bardzo elastyczny i - co rzadkie wśród tworzyw sztucznych - nie ma pamięci kształtu (rura po rozwinięciu ze zwoju nie sprężynuje). Odznacza się elastycznością (oszczędność na złączkach), udarnością (nie pęka przy uderzeniu), wysoką odpornością na pełzanie (powolne odkształcanie się pod wpływem długotrwałego obciążenia), ścieranie i pęknięcia naprężeniowe, a także na starzenie. Wyroby z niego łatwo się transportuje i montuje - rury można wyginać i prowadzić jak kabel elektryczny. Temperatura kruchości ma wartość -25°C. Powyżej niej (czyli w naszych warunkach klimatycznych praktycznie zawsze) rurze nie szkodzi zamarzanie w niej wody. Jeśli powstanie korek lodowy rura po prostu rozszerza się wraz z nią, a po odtajaniu zawartości wraca do poprzedniego kształtu. Jest też wybitnie odporny na temperatury wysokie do 90°C, nadaje się więc do wszystkich rodzajów instalacji wodnych.
Montaż instalacji z tworzywa jest uzależniona od rodzaju tworzywa. Może być przy pomocy kształtek, rur profilowanych, klejonych zgrzewanych, zaciskanych lub zakuwanych.

Zobacz też:
Jaki może być koszt instalacji wod-kan w fundamentach?
Podłączenie do kanalizacji. Przywilej czy obowiązek??
Przyłącze wodociągowe - jak przyłączyć wodę do domu?